یکی از گسترده‌ترین مباحث طب فیزیکی و توانبخشی، توانبخشی مفاصل این مسئله در تمام افراد بخصوص یماریهای مفصلی مثل روماتیسم مفصلی بسیارمهم است
در این قسمت اصول مراقبت از مفاصل بصورت اختصار توضیح داده شده است.باید توجه داشت که رعایت این نکات به کلیه افرادسالم بخصوص کسانی که شلی مفصلی دارند توصیه می شود.
لزوم مراقبت از مفاصل:
بسیاری از افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی از درد مفاصل و درد عضلانی شکایت دارند و اغلب احساس خستگی می‌کنند. معمولاً احساس خستگی درعصروشب بیشتر است. برخی از آنها از اینکه انجام بعضی از کارهای روزمره زمان زیادی لازم دارد شکایت دارند. مثلاً ممکن است کار نسبتاً ساده‌ای مثل باز کردن درب شیشه‌مربا برای فردی که درد در ناحیه دست دارد مشکل ووقت گیر باشد. کم کردن فشار به مفاصل نه تنها به حفظ سلامت آنها کمک می‌نماید بلکه باعث کاهش درد مفصل میِ‌شود. تقسیم کردن مناسب فعالیت روزانه و استراحت در بین فواصل کاری باعث کاهش احساس خستگی و درد می‌شود. ورزش مناسب در فرد مبتلا به رماتیسم مفصلی نه تنها به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کند، بلکه در صورتی که بدرستی انجام شود باعث کاهش درد و بهبود انجام فعالیتهای روزمره می‌گردد.
در هریکصد بیمار مبتلا به رماتیسم مفصلی حدود 20 نفر بیماری خفیف داشته و مشکلات زیادی ندارند. 75 نفر بیماری متوسط داشته و مشکلات آنها عود کننده است و در 5 نفر بیماری شدید خواهد بود. بعداز یکسال حدود نیمی از مبتلایان در انجام فعالیت با دست تا حدودی دچار مشکل خواهند بود و بعد از پنج سال حدود نیمی از مبتلایان برخی از بد شکلی‌های دست را نشان می‌دهند. لذا مراقبت از مفاصل همراه با مصرف منظم دارو باید از ابتدای ابتلاء به رماتیسم مفصلی آغاز شود. متاسفانه اکثر بیماران آموزش و مراقبت لازم را بسیار دیر دریافت می‌نمایند.
علت درد و آسیب مفاصل:
چگونه می‌توان مشکلات مفاصل را کم کرد؟
ابتدا باید به نحوة فعالیت روزانه و رفتار با مفاصل دقت کرد. به عنوان مثال باید به نحوة بلند کردن کتری یا برداشتن پارچ آب یا آب کشیدن لباسها توجه کرد. اینکه چگونه این فعالیتها باعث فشار برروی مفاصل انگشتان می‌شوند و آیا با عث افزایش درد در مفاصل می‌شوند یا نه. سپس باید بدنبال راهی بود که این فشار را کمتر کرد. مثلاً گرفتن کتری با دو دست یا استفاده از پارچ آب سبکتر می‌توانند به کاهش فشار مفاصل کمک نمایند.
اکثر افراد تنها هنگامی که مفاصل است دچار التهاب شده و دردناک است به مفاصل فشار کمتری وارد می‌کنند وپس از بهتر شدن درد دوباره فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کنند. توجه به این نکته ضروری است که باید بطور پیوسته مراقب مفاصل بود. به اعمالی که باعث وارد شدن فشار کمتری به مفصل میِ‌شود«روشهای حفظ مفصل» گفته شده و این کارها نه تنها در افراد مبتلا به رماتیسم مفصلی بلکه در کلیه افراد توصیه می‌شوند. حفظ مفصل به معنی عدم استفاده از مفاصل نمی‌باشد. بلکه منظور استفاده صحیح از مفاصل است. اصول حفظ مفصل شامل موارد زیر است:
1. به هر گونه درد در مفصل و اعمالی که باعث ایجاد درد در مفصل می‌شوند توجه شود.
2. -سعی شود بجای وارد شدن فشار به یک یا چند مفصل محدود آنرا بین تعداد زیادتری مفصل توزیع کرد
3. -حداکثر سعی شود از مفاصل بزرگتر و قویتر استفاده شود.
4. از قراردادن مفاصل در حالتهائی که شبیه بد شکلی‌های مربوط به رماتیسم مفصلی است خوداری شود.
5. از محکم گرفتن اجسام خودداری شود.
6. فعالیتهای روزانه بصورت ناگهانی و در مدت کوتاه انجام نشوند.
هر مفصل در وضعیت خاصی بیشترین پایداری خود را دارد حتی الامکان باید کارها به نحوی انجام شود که مفصل در پایدار ترین وضعیت خود باشد.
محکم نگرفتن اشیاء:
محکم گرفتن اشیاء باعث وارد آمدن فشار زیادی برروی مفاصل انگشتان می‌شود. هنگام انجام اعمالی مثل نوشتن، قلاب بافی و یا استفاده از پیچ گوشتی فشار زیادی به مفاصل بند انگشتان وارد می‌شود. استراحت دادن متناوب به دست در حین انجام این اعمال و استفاده از وسایلی که قطر دستگیره آنها بیشتر است به کاهش فشار به انگشتان و آسیب کمترآنها کمک می‌نماید. در صورت امکان استفاده از وسایل برقی بجای وسایل دستی باعث کاهش میزان فعالیت مفصل و فشار وارد شده به آن می‌شود.